In het Nederlandse Klimaatakkoord is afgesproken dat we ernaar streven dat grootschalige energieprojecten (zoals zonneparken) voor 50% in eigendom komen van inwoners en bedrijven. Zo kunnen projectontwikkelaars, inwoners en bedrijven gelijkwaardig samenwerken in de ontwikkeling, bouw en exploitatie. Lokaal eigendom betekent dus dat inwoners en ondernemers samen, deels, of helemaal eigenaar zijn van windmolens of zonnepanelen. En dat zij kunnen meebeslissen over het project en over de opbrengsten.
Iedereen kan meedoen
Het Klimaatakkoord hanteert het motto ‘iedereen kan meedoen’. Mede-eigenaar worden kan op verschillende manieren; privaat – als omwonende, bedrijf of andere organisatie uit de omgeving – of collectief – bijvoorbeeld met een energiecoöperatie. Door het lokaal eigenaarschap op een collectieve manier te organiseren, wordt het eigenaarschap voor iedereen van de omgeving toegankelijk. Bewoners en bedrijven kunnen participeren, meebeslissen en mede-eigenaar worden.
Energiecoöperaties
Voor het bewerkstelligen van lokaal eigendom, werken wij door heel Nederland samen met energiecoöperaties. Via een energiecoöperatie kunnen inwoners mede-eigenaar worden van onze zonneparken. Energiecoöperaties spelen namelijk een hoofdrol in de energietransitie. Zij willen de gemeente en haar inwoners helpen te verduurzamen en zijn voor ons een belangrijke partner om ervoor te zorgen dat een deel van de opbrengsten van onze projecten terugvloeien naar de maatschappij. Waar energiecoöperaties kennis van lokale wensen en initiatieven inbrengen, nemen wij ervaring mee in het ontwikkelen van zonneparken en participatiemogelijkheden. We versterken elkaar.
Risicovolle investering
Lokaal eigendom betekent dat de aandelen van het zonnepark voor een marktconforme prijs worden verkocht en eigendom worden van omwonenden, lokale energiecoöperaties, lokale bedrijven of lokale overheden. Mede-eigenaren dragen naast de lusten ook de lasten en dat betekent dus ook zelf investeren en ondernemen. Daar hoort risico nemen bij, denk bijvoorbeeld aan hogere rentes en/of strengere verzekeringseisen i.v.m. koperdiefstal.
Fondsen om lokaal eigendom te stimuleren
Een gemeente of provincie en het rijk kan vanuit beleidsdoelstellingen ook energiecoöperaties ondersteunen om risico te verminderen en lokaal eigendom van een project te stimuleren. Ook zijn er bijvoorbeeld ontwikkelfondsen vanuit Energie Samen. Een actueel overzicht is te vinden op de website van HIER opgewekt.
Ruimte om de samenwerking vorm te geven
Een andere mogelijkheid is dat TPSolar en een energiecoöperatie een zogeheten ‘tussenruimte’ creëren, waarin beide tijd investeren om een gedeeld begrip van de opgave te formuleren. Hierin kan bijvoorbeeld gekozen worden om met elkaar fases, mijlpalen, onderlinge verwachtingen en criteria af te spreken. Een oplossing zou ook kunnen zijn dat TPSolar een groot deel van de risico’s op zich neemt door tijdens de ontwikkelfase verantwoordelijk te zijn voor de benodigde kosten. Legeskosten en/of het reserveren van de netaansluiting kosten bijvoorbeeld vaak al een miljoen euro, terwijl het dan nog niet zeker is of het project ook daadwerkelijk vergund zal gaan worden.
TPSolar als partner
Net als dat coöperaties onderling erg verschillen, doen ontwikkelaars dat ook. Een soepele samenwerking in een complexe opgave als de energietransitie kan niet zonder stevig onderling vertrouwen. Omdat TPSolar het zonnepark niet alleen ontwikkelt, maar ook bouwt en beheert, draait het bij ons niet om de ontwikkelopbrengst. Van alle door ons gerealiseerde zonneparken, zijn wij nog steeds eigenaar. Van al die parken zijn wij verantwoordelijk geweest voor de financiële optimalisatie en de uiteindelijke bouw. Door met ons samen te werken haalt een energiecoöperatie dus een ervaren en betrokken partner aan boord.
Wij geloven dat een samenwerking begint bij elkaar ‘leuk’ vinden en dat betekent gesprekken voeren en een relatie opbouwen. Je richt ten slotte niet dagelijks met iemand een ‘bedrijf’ op waar je 25 jaar lang gaat samenwerken. In een samenwerkingsovereenkomst kunnen dan onderlinge afspraken formeel worden vastgelegd. Ons streven hierbij is dat TPSolar wordt aangesteld als bestuurder van het project. Dit i.v.m. de besluitvaardigheid en de snelheid die in grote mate de slagingskans en de businesscase van het project bepalen. Dit neemt niet weg dat er voor elke beslissing afstemming moet plaatsvinden met de medeaandeelhouder(s).
Resultaat
Of het streefdoel van 50% lokaal eigendom gehaald wordt hangt onder andere af van de investeringsbereidheid van de omgeving. Een resultaat kan ook zijn dat de omgeving voor 35% eigenaar is van het zonnepark. Als er veel interesse is, zou de energiecoöperatie ook voor meer dan 50% eigenaar kunnen worden van het zonne-energieproject.
Ook zijn er verschillende factoren die van invloed zijn op het realiseren van lokaal eigendom, denk bijvoorbeeld aan hogere rentes en inflatie, maar ook aan politieke risico’s. We zien in de provincies steeds meer projecten wegvallen door nieuw beleid dat zonneparken als techniek uitsluit of zelfs verbied. Hiermee kan ook de toename van het lokaal eigendom bij projecten af vlakken.
Voorbeeld
Hoe werkt lokaal eigendom precies? Aan de hand van onderstaand voorbeeld van het fictieve zonnepark Altijd Zon hopen wij het thema wat meer inzichtelijk te maken.
Een zonnepark wordt gerealiseerd met behulp van eigen vermogen en vreemd vermogen. Het streven naar 50% lokaal eigendom heeft betrekking op het stuk eigen vermogen. Hierin trekken TPSolar en een energiecoöperatie gelijkwaardig op en brengen zij beiden de helft daarvan in om 50% eigenaarschap te halen.
Maar hoe ziet de financiering van zo’n zonnepark eruit? Zonnepark Altijd Zon is bijvoorbeeld 10 hectare groot en wekt 15MW op. De totale investeringskosten (bouwkosten, ontwikkelkosten en de netaansluiting) worden geschat op 8 miljoen euro. Ongeveer 80 procent van deze kosten (6,4 miljoen euro) lenen wij van een duurzame groene bank, zoals Triodos. Dit is vergelijkbaar met het afsluiten van een hypotheek bij het kopen van een woning. De overige 20 procent (1,6 miljoen euro) wordt als eigen vermogen door TPSolar en de energiecoöperatie gelijkwaardig ingebracht. Dit zou dus betekenen dat zowel TPSolar als de energiecoöperatie 800.000 in Zonnepark Altijd Zon moet investeren om samen voor 50% eigenaar te zijn van het zonnepark.
LET OP: De rentes zijn het afgelopen jaar fors gestegen. De hoge rente raakt de duurzame energiesector hard, vooral vanwege de relatief hoge investeringskosten. Dit betekent dat de 80/20% verhouding wat betreft het vreemd en eigen vermogen, inmiddels 60/40% is geworden. Dit betekent dat er dus méér eigen vermogen moet worden ingebracht om het project te realiseren. Bij bovenstaand voorbeeld houdt dat in dat de energiecoöperatie niet 800.000 euro, maar 1,6 miljoen euro moet inbrengen om voor de helft eigenaar te zijn van het zonnepark. Dit geldt ook voor TPSolar.
Meer uitleg over het invloed van de hoge rentes voor de duurzame energiesector kun je vinden via de website van de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (de NVDE): https://www.nvde.nl/lagere-rente-voor-duurzame-energie-helpt-inflatie-beteugelen/.